Περιβαλλοντολογικές επιπτώσεις της μαύρης τρύπας με το όνομα Τetra Pak

Περιβαλλοντολογικές επιπτώσεις της μαύρης τρύπας με το όνομα Τetra Pak

Χατζηαναγνώστου Γιώργος

Γνωρίζει  κανείς για την "μονοπωλιακή" κατάσταση στην Ελλάδα στην διάθεση προιόντων Τetra pack ;;    Πόσοι γνωρίζουν ότι το Τetra pak ΔΕΝ ΔΙΑΧΩΡΊΖΕΤΑΙ στα Φαραωνικά εκτρώματα εργοστάσια συλλογής απορριμμάτων ;    

 Γνωρίζει κανείς ότι  η ΦΑΓΕ, η Coca-Cola 3E, η FrieslandCampina Hellas κ.ά. εισάγουν τα προιόντα Tetra Pack από την Σερβία;         Γνωρίζει κανείς ότι στην Ελλάδα δεν έχουμε σύστημα διαλογής προιόντων Τetra Pak ;    Aλλά ακόμα και εάν υπήρχε το κόστος διαχωρισμού των υλικών θα ήταν τεράστιο ;     Γνωρίζει κανείς ότι η εναπόθεση των συστατικών των προιόντων Τetra Pak στις κατά τόπους χωματερές (πρόσφατα ΧΥΤΑ) αυξάνει και επιβαρύνει για εκατονταετίες την μόλυνση του περιβάλλοντος ;

Αντιλαμβάνεται κανείς εύκολα ότι εάν ο παραγωγός (Tetra Pak) πλήρωνε αξιοκρατικά τέλη διαχέιρησης για την αποκομιδή αλλα και την ανακύκλωση των προιόντων Tetra Pak τελικά η χρήση προιόντων Τetra pak θα ήταν ασύμφορή για όλες τις επιχειρήσεις που τώρα το χρησιμοποιούν ;

Μήπως η κατάργηση τους θα επέτρεπε την ανάπτυξη εγχώριων παραγωγικών μονάδων συσκευασίας προιόντων :;

H περίπτωση της Τetra Pak και των προϊόντων της είναι μια σοβαρότατη περίπτωση δεσπόζουσας θέσης μιας πολυεθνικής.

Εάν σήμερα κάποιος θέλει να χρησιμοποιήσει τα προϊόντα της αναγκαστικά πληρώνει και χρησιμοποιεί μηχανήματα ,τεχνογνωσία της Τetra Pak  κ.α. χωρίς να μπορεί να έχει αξιόπιστη εναλλακτική λύση.

Και καλά μέχρις εδώ ας υποθέσουμε ότι είναι άξια λόγω της πατέντα της. Αλλά γιατί εμείς να επιβαρυνόμαστε την αδυναμία ανακύκλωσης των προϊόντων της ;

Mήπως το κόστος ανακύκλωσης αυτών των προίόντων είναι τεράστιο;  

Μήπως έχει έρθει η ώρα η Τetra Pak να πληρώσει τέλη ανακύκλωσης διαφορετικά από τα συνήθη προιόντα ;  Mήπως η καταστροφή του περιβάλλοντος είναι απείρως μεγαλύτερη από τα υποτιθέμενα συμφέροντα Δημόσιας υγείας ;  H μήπως εξαιρείται η Τetra Pak από την αυξημένη

συμμετοχή της στην συσσώρευση κινδύνου λόγω της χρήσης των προϊόντωνv της ,ως μη ανακυκλώσιμα προϊόντα που αναγκαστικά καταλήγουν στις χωματερές της πατρίδας μας ;

 Το ιστορικό  

Η μονοπωλιακή κατάσταση δημιουργήθηκε λόγω της καινοτομίας της Tetra Pak  στον τομέα της ασηπτικής επεξεργασίας κατά τη συσκευασία υγρών τροφίμων, η οποία, σε συνδυασμό με την επεξεργασία υψηλής θερμότητας επιτρέπει την αποθήκευση των συσκευασμένων τροφίμων σε θερμοκρασία δωματίου για έως και ένα χρόνο. Έτσι, ευαίσθητα τρόφιμα μπορούν να διανεμηθούν σε μεγαλύτερες αποστάσεις χωρίς την ύπαρξη ψυχρής αλυσίδας.

Από το 1952 όταν για πρώτη φορά δημιουργήθηκε μια χάρτινη συσκευασία σε τρίεδρη πυραμίδα μέχρι το 2014 έχουν παρουσιαστή διάφορες μορφές προϊόντων συσκευασίας της ίδιας εταιρείας με  διάφορα σχήματα για λαχανικά .κρασιά κονσέρβες αλλά και όπου αλλού μπορεί να έχει εφαρμογή .

Το πλαστικό (πολυαιθυλένιο) χρησιμοποιείται σε στρώσεις και από τις δύο πλευρές του χαρτονιού για να προστατεύει τη συσκευασία από την εξωτερική και εσωτερική υγρασία. 

Οι χάρτινες συσκευασίες που έχουν σχεδιαστεί για μεγάλη διάρκεια ζωής ή για όξινο περιεχόμενο περιλαμβάνουν και στρώσεις αλουμινίου. Αυτή η στρώση προσφέρει πρόσθετη προστασία του περιεχομένου από το οξυγόνο, τα βακτήρια, διάφορες οσμές και γεύσεις και το φως.

Η Tetra Pak είναι μια πολυεθνική εταιρεία σουηδικής προέλευσης, που επεξεργάζεται και συσκευάζει τρόφιμα. Ιδρύθηκε το 1951 στο Λουντ, Σουηδία, από τον Ρούμπεν Ράουζινγκ (Ruben Rausing). Η εταιρεία αποτελεί τμήμα του Ομίλου Tetra Laval.

Η Tetra Pak έγινε γνωστή λόγω της τετράεδρης συσκευασίας που εφευρέθηκε από τον Έρικ Βάλενμπεργκ (Erik Wallenberg) και είναι γνωστή με την ονομασία Tetra Classic.

Τη στιγμή του θανάτου του το 1983, ο Ρούμπεν Ράουζινγκ ήταν ο πλουσιότερος άνθρωπος στη Σουηδία.

Για την παραγωγή των υλικών συσκευασίας, η Tetra Pak χρησιμοποιεί χαρτόνι (73%), πλαστικό (22%) και –για τις ασηπτικές συσκευασίες- φύλλα αλουμινίου (5%)..

Στη Ελληνική επικράτεια το προϊόν που απορρίπτεται σε κάδους είναι από τα ελάχιστα που δεν μπορούν να προδιαλεχτούν λόγω της μίξης υλικών και αναγκαστικά αποσύρεται στις μέχρι στιγμής χωματερές (πρόσφατα ΧΥΤΑ).   

Η δυσκολία έγκειται στο ότι για να ανακυκλωθεί το προϊόν χρειάζεται ειδική επεξεργασία σε ειδικά εργοστάσια που στην Ε.Ε. υπάρχουν μόνο ελάχιστα  .

Ένα στην πόλη Μπατότσινα της κεντρικής Σερβίας όπου σε συνεργασία με την τοπική εταιρεία Brzan Plast η μονάδα εγκαινιάστηκε μόλις τον Μάρτιο του 2012 και ένα στη Βαρκελώνη της Ισπανίας  της εταιρείας Stora Enso.

Λόγω της δεσπόζουσας θέσης Στην Ελλάδα, οι σύμμεικτες συσκευασίες από την Tetra Pak, την Elopak και άλλες εταιρείες συσκευασιών, καλύπτουν σχεδόν το 80% της αγοράς των χυμών, ενώ επεκτείνονται και σε άλλα προϊόντα, όπως γάλα, κρέμες, τοματοπολτός κτλ.

Όπως αναφέρει η Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης, οι ποσότητες που απορρίπτονται στους μπλε κάδους ξεπερνούν τους 1.000 τόνους κάθε χρονιά.( το σύνολο των εισαγόμενων προϊόντων είναι ;)

«Οι ποσότητες αυτές προωθούνται σε εργοστάσια του εξωτερικού για περαιτέρω επεξεργασία ώστε να γίνουν νέα προϊόντα, καθώς δεν υπάρχει ενδιαφέρον για αξιοποίησή τους από την ελληνική αγορά», ανέφερε εκπρόσωπος της ΕΕΑΑ προφανώς αστειευόμενος γιατί σίγουρα γνωρίζει το κόστος κατασκευής εργοστασίου διαχωρισμού υλικών ..

Η μέθοδος διαχωρισμού που εφαρμόζεται έχει τρία στάδια αφού πρωτίστως έχει αφαιρεθεί το εναπομείναν υγρό . Αρχικά από τις συσκευασίες ξεχωρίζεται το χαρτί. Έπειτα, τα υπόλοιπα υλικά εκτίθενται σε υψηλές θερμοκρασίες οι οποίες αποτεφρώνουν το πλαστικό για να μείνει στο τέλος το αλουμίνιο»,

 Τα βάρους ενός κιλού αλουμινένια τούβλα (μονάδα μέτρησης του εργοστασίου για το διαχωριζόμενο αλουμίνιο) μπορούν να φτιαχτούν από περίπου 100 συσκευασίες χυμού το καθένα αναλόγως της συσκευασίας κ.α. Κάθε αλουμινένιο τούβλο πωλείται προς 1,5 ευρώ θεωρητικά . 

Το ιστορικό του εργοστασίου ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ στην Ελλάδα

Ο σουηδικός κολοσσός επέλεξε να φτιάξει μύλο ανακύκλωσης αποκλειστικά για τις δικές του συσκευασίες στην πόλη Μπατότσινα της κεντρικής Σερβίας σε συνεργασία με την τοπική εταιρεία Brzan Plast. Η μονάδα εγκαινιάστηκε μόλις τον Μάρτιο του 2012.

«Από τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας της η Tetra Pak Hellas γνωρίζοντας το πρόβλημα που θα προέκυπτε  (σ.σ. πρόκειται για τη θυγατρική του σουηδικού ομίλου στην Ελλάδα με παρουσία από το 1983) υπογραμμίζει την ανάγκη για τη δημιουργία εργοστασίου ανακύκλωσης συσκευασιών Tetra Pak στη χώρα μας.

Η εταιρεία σε άρθρα της επισήμαινε ότι  ένα εργοστάσιο ανακύκλωσης θεωρείται ότι θα είχε μεγάλη δυναμική ανάπτυξης στην Ελλάδα, μετατρέποντας τη χώρα σε κέντρο των Βαλκανίων για αυτή τη δραστηριότητα. 
«Η Ελλάδα, μαζί με τη Σλοβενία, θεωρούνται για εμάς οι δύο αστέρες της ανακύκλωσης στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, εξαιτίας της υψηλής κατανάλωσης και της ευαισθητοποίησης που υπάρχει σε σύγκριση με τις άλλες χώρες της περιοχής σε ό,τι αφορά την ανακύκλωση των συσκευασιών. 
Θα εξυπηρετούσε πάρα πολύ να υπήρχε μύλος ανακύκλωσης στην Ελλάδα, διότι αυτό θα σήμαινε και σημαντική εξοικονόμηση κόστους, καθώς σήμερα οι συσκευασίες προς ανακύκλωση μεταφέρονται από την Ελλάδα στη Σερβία».

 Πρόκειται για επισημάνσεις που έκανε ο κ. Ντράγκαν Ραϊκόβιτς, διευθυντής περιβάλλοντος της Tetra Pak Νοτιοανατολικής Ευρώπης στο Γκόρνι Μιλάνοβατς.

Το Γκόρνι Μιλάνοβατς είναι μια μικρή πόλη, επίσης στην κεντρική Σερβία, περίπου δύο ώρες από το Βελιγράδι, όπου σε μια κατάφυτη, δασώδη περιοχή λειτουργεί από το 1963 εργοστάσιο της Tetra Pak για την παραγωγή συσκευασιών.

Τα προϊόντα που παράγονται στο εργοστάσιο του Γκόρνι Μιλάνοβατς εξάγονται σε 52 χώρες προορίζονται για πάνω από 200 επιχειρήσεις-πελάτες λόγω της δεσπόζουσας θέσης της εταιρείας.

Στη μονάδα αυτή κατασκευάζονται και οι συσκευασίες που χρησιμοποιούν πολλές γνωστές εταιρείες στην Ελλάδα (όπως η ΦΑΓΕ, η Coca-Cola 3E, η FrieslandCampina Hellas κ.ά.),.   Αποτελεί το μοναδικό εργοστάσιο στη ΝΑ Ευρώπη και ένα εκ των 50 συνολικά της Tetra Pak σε όλο τον κόσμο, ενώ συνολικά στην Tetra Pak στη Σερβία απασχολούνται 250 άτομα.

Ο μύλος ανακύκλωσης από την άλλη έχει σήμερα παραγωγική δυνατότητα 7.500 τόνων ετησίως με δυνατότητα διπλασιασμού της. Απασχολεί 30 εργαζόμενους, ενώ έχουν δημιουργηθεί εκατοντάδες έμμεσες θέσεις εργασίας στα δίκτυα συλλογής και στους σταθμούς διαλογής των απορριμμάτων.

Τελικά όμως Tetra Pak και ανακύκλωση… δεν πάνε μαζί

Ενώ λοιπόν οι βιομηχανίες τροφίμων τις προτιμούν ολοένα και περισσότερο, αυτές οι σύμμεικτες συσκευασίες αποτελούν ακόμα και σήμερα τη μεγαλύτερη σπαζοκεφαλιά για τα συστήματα ανακύκλωσης το μεγαλύτερο αναλογικά κόστος ανακύκλωσης

Οι πολίτες τις απορρίπτουν στους κάδους της ανακύκλωσης, όμως τα κέντρα διαλογής των ανακυκλώσιμων μπορούν μόνο να τις δεματοποιούν ΕΑΝ ΚΑΙ ΕΦΌΣΟΝ και στη συνέχεια να τις αποστέλλουν σε πολύ συγκεκριμένα εργοστάσια της Ευρώπης, που μπορούν να τις ανακυκλώσουν μόνο μερικώς.

Έτσι  Τα πάνε...βόλτα  ή ντανιάζονται στις χωματερές περιμένοντας να λιώσουν μετά από 150 χρόνια συμμετέχοντας στην επιβάρυνση της Δημόσιας Υγείας.  

Ξεκινώντας από τη χώρα μας, οι συσκευασίες καταλήγουν συνήθως στην Ιταλία, που μαζί με τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ισπανία είναι οι μόνες χώρες της Ευρώπης που έχουν μονάδες μερικής ανακύκλωσης.

Οι συσκευασίες τοποθετούνται σε μία μηχανική δεξαμενή που λειτουργεί περίπου ως πλυντήριο ξεχωρίζοντας το χαρτί. Τα υπόλοιπα υλικά, δηλαδή εκατομμύρια τόνοι από αλουμίνιο και πλαστικό, συσσωρεύονται στις χωματερές, επιβαρύνοντας το περιβάλλον.

Το ζήτημα είναι ότι στη χώρα μας δεν διαφαίνεται μέχρι στιγμής κανένα ενδεχόμενο για τη δημιουργία υποδομών που θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν αυτόν τον μεγάλο όγκο σκουπιδιών ή εν πάσει  περιπτώσει να μην καταλήγουν σε χωματερές (πρόσφατα ΧΥΤΑ) .

Νομίζω ότι έχει έρθει η ώρα να εξετάσουμε το θέμα κοστολόγησης της χρέωσης της Τetra pak και καλό θα είναι να μάθουμε τις προθέσεις του ΕΟΑΝ εάν προτίθεται να διαχειριστεί το προϊόν ως μη ανακυκλώσιμο ή με υψηλό κόστος χρέωσης.

Στην διάθεση σας για κάθε πληροφορία.
*Ο Χατζηαναγνώστου Γιώργος είναι enterpreneur Mικρομεσάιων Επιχειρήσεων

www.fotavgeia.blogspot.com